ABD, Ukrayna’ya kapattığı NATO kapısını Türkiye İsveç’e açtı

Mehmet Koçak ;

Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta gerçekleşmekte olan NATO zirvesi dünyanın bir numaralı gündem maddesi olmuş durumda.

2023’ün en önemli toplantısı olarak lanse edilen zirvenin konu başlıkları bir hayli kalabalık. Zirve, ittifak için hayati öneme sahip birçok stratejik süreçte kilometre taşlarını belirleyecek.

Kritik zirvenin en önemli başlıklarından biri 1 yılı aşkın süredir devam eden Ukrayna savaşı, bir diğer başlık ise Türkiye engeline takılan İsveç’in NATO’ya üyeliğidir.

NATO zirvesi öncesi Genel Sekreter  Jens Stoltenberg nezaretinde Başkan  R. Tayyip Erdoğan, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un bir araya geldiği üçlü görüşmede önemli ilerleme kaydedildi ve Türkiye’nin şartları İsveç tarafından kabul edilmesi sonucu  İsveç’in NATO üyeliği konusunda önündeki Türkiye engeli kaldırılmış oldu.

İmzalanan yeni şartlar içerikli mutabakat, Türkiye’nin beklentilerini tam olarak karşılamıyor olsa da NATO nezdinde uluslararası sorumluluklarımızı ülke olarak yerine getirme adına olması gereken yapılmış oldu.

Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılım protokollerini TBMM’ye sevk etme kararı imzalanan mutabakatın en önemli maddelerinden biridir.

Şartlar yerine getirilmemesi halinde TBMM onayı olmayacak ve İsveç’in NATO’ya tam üyeliği kabul sayılmayacak.

Ayrıca, NATO tarihinde ilk kez ‘Terörle Mücadele Özel Koordinatörü’ atamış olacağı gibi müttefikler arasındaki yaptırımlara son verilecek olması önemli gelişmedir.

Böylece terörle mücadelemizin meşruiyeti kabul edilmiş olduğu gibi savunma sanayimize yönelik engeller kalkmış olacak.

Mutabakata göre; İsveç’in, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve vize serbestisi dahil Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecine aktif desteğinin ne anlama geldiği veya AB nezdindeki etkisinin ne olacağını ise zaman gösterecek.

Türkiye’nin “terör örgütü” olarak gördüğü YPG ve FETÖ için mutabakat metninde “terör” örgütü ibaresi kullanılmaması dikkat çekiyor.

NATO’nun resmi internet sitesinde yer alan açıklamanın 3’üncü maddesinde, “İsveç, YPG/PYD’ye ve Türkiye’de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek vermeyeceğini bir kez daha yineler” ifadeleri bizim için tatmin edici değildir.

Demek ki, bu terör örgütleri onlar tarafından hâlâ sıradan bir ‘örgüt ‘ olarak kabul ediliyor.

TBMM’deki görüşmelerde bu maddeye itiraz edilmeli ve düzeltilmesi için mutabakat metni hem NATO genel sekreterliğine hem de İsveç’e geri gönderilmelidir.

Türkiye, NATO’nun genişlemesine ne karşıdır ne de engeldir. 

Türkiye şimdiye kadar uyguladığı politikalarıyla NATO genişleme perspektifine uygun davrandığını göstermiştir.

Birçok konuda itirazları olduğu halde İsveç’e NATO üyeliği konusunda yeşil ışık yakmış olması bunun en son örneğidir.

Ancak Türkiye’nin beklentilerini içeren şartların yerine getirilmesini istemesi de en doğal hakkı olduğu kabul edilmelidir.

•

NATO zirvesinin en önemli konu başlıklarının başında Ukrayna krizi geliyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Vilnius’taki NATO zirvesinde NATO’ya alınana kadar net güvenlik garantileri istediklerini NATO’ya ve üye devletlere bildirdi.

Ukrayna’nın beklentisine karşılık olabilecek koşullar altında görüşmeler gerçekleştirilecek ise Zelenskiy’nin NATO zirvesine katılması ve gerçekleştireceği görüşmelerin bir anlamı olur. Aksi takdirde, zirveye davet veya zirvede görüşmeler gerçekleştirmek sadece başka bir politika olur.

ABD Başkanı Biden’ın “Ukrayna’da güvenliği sağlamak için İsrail’e sunduğumuz benzer bir koruma sağlamaya hazırız” önerisi Ukrayna’ya “NATO kapıları size kapalı” anlamına geliyor.

Zira, NATO üyesi 9 ülkenin lideri, Ukrayna’nın ittifaka üyeliği ve Kiev’e yapılan askeri yardımların artırılması için destek çağrısı yapması NATO içinde derin çatlakların olduğunu gösteriyor.

Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü savunan ve NATO’ya üyeliği konusunda samimi desteğini ortaya koyan liderlerin başında ise Başkan Erdoğan gelmektedir.

Ancak görünen o ki, NATO zirvesi öncesi Ukrayna’nın beklentisi ve NATO içindeki bu beklentiye verilecek cevap konusunda ki fikir ayrılıkları hâlâ aşılabilmiş değil.